بسم الله الرحمن الرحیم-نظریات شخصی است-کلیدواژه: امام علی (علیه‌السّلام)، مجنون، عاشق، خداوند، ذات، ممسوس فی ذات الله

پرسش: آیا صحیح است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: امام علی (علیه‌السّلام) ذات خداوند را لمس کرده است؟ اگر اعتبار دارد معنا و بیان منطقی آن چیست؟

پاسخ: مقصود از ذات خداوند، گاهی باطن و کنه ذات است که در این صورت باید گفته شود: باطن و کنه ذات خداوند بر همه پوشیده است و فردی جز خود خداوند از آن خبر ندارد. اما گاهی منظور از ذات خداوند، اصل وجود و واقعیت داشتن خداوند است. ظاهراً مقصود از ذات در این روایت معنای دومی است؛ زیرا ارتباط انسان با واقعیت خداوند ممکن است. به این معنا که امام در شناخت خداوند به درجه‌ا‌ی از شهود رسیده که ذات خدا را با تمام وجود خود حس می‌کند، نه آن‌که با بدن مادی‌اش خدا را لمس کرده باشد.

فهرست مندرجات 

1 - روایت
2 - مقصود از ذات خداوند در روایت
3 - پانویس
4 - منبع

1 - روایت 

[ویرایش]

در برخی منابع از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در فضیلت امام علی (علیه‌السّلام) این روایت نقل شده است:
«لَا تَسُبُّوا عَلِیّاً فَاِنَّهُ مَمْسُوسٌ‌ فِی‌ ذَاتِ‌ اللَّهِ‌ تَعَالَی؛ 

^[1]

^[2]

^[3]

 ‌به علی (علیه‌السّلام) دشنام نگویید؛ چرا که او در ذات خدا مسّ شده است.»
اگرچه این روایت در کتاب‌های معتبر نقل شده است؛ اما به دلیل ناشناس‌ بودن راویانش، از دیدگاه دانش رجال نمی‌توان آن‌را به عنوان حدیثی صحیح و یا موثق در نظر گرفت.

2 - مقصود از ذات خداوند در روایت 

[ویرایش]

صرف نظر از سند، در ارزیابی معنایی و محتوایی این روایت (با فرض پذیرش آن) باید چند نکته را متذکر ‌شویم:
مقصود از ذات خداوند، گاهی باطن و کنه ذات است که در این صورت باید گفته شود: باطن و کنه ذات خداوند بر همه پوشیده است و فردی جز خود خداوند از آن خبر ندارد. به بیان امام باقر (علیه‌السّلام) هر آنچه انسان می‌اندیشد مخلوق انسان بوده و به خود او بر می‌گردد. «کلما میزتموه باوهامکم فی ادق معانیه مخلوق مصنوع مثلکم مردود الیکم».

^[4]

 اما گاهی منظور از ذات خداوند، اصل وجود و واقعیت داشتن خداوند است.

^[5]

^[6]

 ظاهراً مقصود از ذات در این روایت معنای دومی است؛ زیرا ارتباط انسان با واقعیت خداوند ممکن است.
واژه‌ «ممسوس» از ریشه «مسس»، به معنای لمس و حس کردن است؛ از‌این‌رو و از باب کنایه به فرد دیوانه و مجنون نیز ممسوس می‌گویند؛ زیرا اعتقاد داشتند که جن او را لمس کرده است.

^[7]

اما معنای این حدیث که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، علی (علیه‌السّلام) را ممسوس در ذات خدا معرفی کرده است؛ ممکن است به این معنا باشد که امام در شناخت خداوند به درجه‌ا‌ی از شهود رسیده که ذات خدا را با تمام وجود خود حس می‌کند، نه آن‌که با بدن مادی‌اش خدا را لمس کرده باشد.
و ممکن است به این معنا باشد که امام (علیه‌السّلام) شدیداً دوست‌دار، شیفته و دل‌داده ذات خداوند است و تمام سعی و تلاش خود را در کسب رضایت او انجام می‌دهد.

^[8]

به عبارت دیگر، تمام گفتار و کردار علی (علیه‌السّلام) در جهت رسیدن به اوج معنویت و نزدیک‌شدن با شهوى بهخىاونىمنان است  امروؤه ىراره ان روایت که علی علیه السلام ممسوس  فی ذات الهی است که از رسول اکرم صلواته الله علیه واله والسلم قبلا  نقل شده است بهتر است باواقعیت هم  بهترسازش دارد که میفرمودند که علی علیع اسللام درشناخت ذات تاحدی  اگاه است وحیران است-  دوکله کلمه است یکی لمس  ودگری مس لمس فقط  با انگشت  چیزی را لمس میکند ویک حسی به اومیدهد ولی مس هم حسرا میدهد وهم باطن رامشخص میکند مثلا ابریشم چینی است یعنی باطن راهم تاحدی درک میکند- عرب ها واصحاب هروقت میخواتد معنای یک ایه را بیان کنند دست روی ایه میگذاشته اند وانر امعنا میکردند قران فرمودند اولا باید طاهرباشید یعنی نجس نباشید ووضو داشته باشید این یعنی تمیز تمیز یعنی شناخت  حق ازباطل دورفتن بهسمت حق- خداوندمنان میرماید شریط یکی پاکی رجسم ودوم پاکی روح ونیت باعث شناخت معنای ایه میشود- این ایه هزاران بطن دارد هر موجودی باهزاران بطن ب هخداوندمنانمیرسد حضرت علی علیه السام  قطب واولین معلم عرفان است اول خوداش رچنین شناخته است سخترین شناخت همین است که عارف باید اول خوداش راچنین بشناسد-پیامر اکرم صلواته الله علیه واله والسلم علی عیله السلام فرض کنید به یک روستا دریمن فرستادکه خراج یا   چیزی دیگری بگیرد فرمودند کنیزی است بسیارباسواد وحکیم اینمخصوصشما است سئوالات پیچیده میکند کهبعدا زن علی علیه السلام شد ومابقیه کلاه ها  حق انهارابده ومابقیه رابیاور که برای فروش است علی علیه السلام به انجا رفت رای  حل مسئله شهود ازخدوندمنان گرفت که به انممسوس فی ذات اله یعنی ازصفت علم الهی گرفت وتقسیم کرد لباسهای بسیارفاخر  درمیانبود حضرت فرمودند اینهابرای فروش است داخل کیسه کنید وخوب گره بزنند ودرخورجین بگذارید انهاگفتنداجازهبدهیدمابپوشیم بهتر نگه میداریم و مشکل نخواهدبود ایشانفرمودندخاکی میشود انهاسخت  اصرارکردن حضرت علی علیه السلاممیخواهدبهانه درس اخلاق وتقوا وایمان بدهد دنبای تشریفات وجلوه شدن  مادی نباشید انها مجبور به  تبعی دفعه اخر شما باشد وباز عدهای دیگر حتی نسبت به علی علیه اسلامفحاشی کردند وحضرت جریانگفت وفرمودند دیگرمن شمارانبینم که انها توبه کردن